Waping popkorn öýkenine sebäp bolýarmy?

Popkorn öýken näme?

Popkorn öýken, bronhiolit obliterans ýa-da obliterative bronhiolit diýlip hem bilinýär, öýkeniň iň kiçi howa ýollarynyň bronhiol diýlip atlandyrylýan çynlakaý ýagdaýy. Bu ýara yzlary, kuwwatynyň we netijeliliginiň peselmegine getirýär. Sometimesagdaý käwagt gysgaldylýar ýa-da berk bronhiolit diýilýär.

Bronhiolit obliteranlarynyň sebäpleri dürli lukmançylyk we daşky gurşaw faktorlaryndan gelip çykyp biler. Wiruslar, bakteriýalar we kömelekler sebäpli döreýän ýokançlyklar, bronhiýollaryň çişmegine we zeperlenmegine sebäp bolup biler. Mundan başga-da, himiki bölejikleriň dem almagy hem bu ýagdaýa getirip biler. Diasetil ýaly diketonlar köplenç popkorn öýken bilen baglanyşykly bolsa-da, Milli Saglyk Institutlary oňa sebäp bolup biljek birnäçe himiki serişdäni kesgitledi, meselem, hlor, ammiak, kükürt dioksidi we kebşirlemekden dem alýan metal tüsse.

Gynansagam, häzirki wagtda öýken transplantasiýasyndan başga popkorn öýkeniniň bejergisi ýok. Şeýle-de bolsa, hatda öýken transplantasiýalarynyň hem bronhiolit obliteranlarynyň ösmegine itergi berip biljekdigini bellemelidiris. Aslynda, bronhiolit obliterans sindromy (BOS) öýken transplantasiýasyndan soň dowamly ret edilmeginiň esasy sebäbi bolup durýar.

Süýnmek popkorn öýkenine sebäp bolýarmy?

Başgaça aýdylýan köp sanly habarlara garamazdan, bugyň popkorn öýkenine sebäp bolýandygyny subut edýän resminama ýok. Waping barlaglary we beýleki gözlegler, öýken bilen popkorn öýkeniniň arasynda baglanyşyk gurup bilmedi. Şeýle-de bolsa, çilim çekmekden diasetiliň täsirini barlamak, bolup biljek töwekgelçilikler barada käbir düşünje berip biler. Gyzykly ýeri, çilim tüssesinde diasetiliň derejesi ep-esli ýokary bolup, islendik bug önüminde tapylan iň ýokary derejeden azyndan 100 esse köpdür. Şeýle-de bolsa, çilim çekmegiň özi popkorn öýken bilen baglanyşykly däl.

Dünýäde bir milliarddan gowrak çilimkeş diasetili çilimden yzygiderli dem alýan hem bolsa, çilimkeşleriň arasynda popkorn öýkeniniň ýoklugy habar berilmedi. Popkorn öýkenine diagnoz goýlan adamlaryň az sanlysy esasan popkorn zawodlarynda işleýänlerdi. Zähmet howpsuzlygy we saglyk boýunça milli institutyň (NIOSH) berýän maglumatlaryna görä, bronhiolit obliteranlary bolan çilimkeşler, amfizema ýa-da dowamly bronhit ýaly çilim çekmek bilen baglanyşykly beýleki dem alyş şertleri bolan çilimkeşlere garanyňda öýkeniň has agyr zeperlenmegini görkezýär. 

Çilim çekmek belli töwekgelçilikleri döredýän hem bolsa, popkorn öýken onuň netijelerinden däl. Öýken ragy, ýürek keseli we dowamly obstruktiw öýken keseli (COPD) kanserogen birleşmeleriň, tar we kömürturşy gazynyň dem almagy sebäpli çilim çekmek bilen baglanyşyklydyr. Munuň tersine, buglamak ýanmagy öz içine almaýar, tar we kömürturşy gazynyň önümçiligini ýok edýär. Iň erbet ýagdaýda, üzümlerde çilimden tapylan diasetiliň diňe bir göterimi bar. Nazary taýdan islendik zat mümkin bolsa-da, häzirki wagtda wapyň popkorn öýkenine sebäp bolýandygyny tassyklaýan subutnama ýok.